5. Economie | Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen?

5.1. Economie en werkgelegenheid

Beleidsdoel Innovatie bedrijven

Versterken en stimuleren van bedrijven via innovatie en vergroening

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2022	2023	2024	2025	2025	2026	2027	2028
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aantal (niet specifiek groene) banen, wo/hbo/mbo (RIG/IenD/GO)	97	139,5	68	19	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Bedrag aan uitgelokte investeringen (RIG/SITI/IenD)	€ 45,3 mln.	€ 25,9 mln.	€ 69,9 mln.	€ 1,5 mln.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Aantal ondersteunde bedrijven aan regelingen (RIG/SITI/IenD/GO, excl. export)	76	81	12	6	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

RIG (Regionale Investeringssteun Groningen) is in 2021 beëindigd. (Dit zorgt voor een lager investeringsvolume in 2022 en 2023.) Met ingang van 2023 is Groninger Ondernemersregeling (GO) niet meer van toepassing. De Subsidie Investeren in Toekomstbestendige Industrie (SITI) en de Subsidieregeling Demonstraties in Chemport Europe zijn toegevoegd met ingang van 2023. Voor IenD-5 kunnen aanvragen worden ingediend van 1 maart 2023 tot 31 december 2026. Voor de regeling is € 2 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan € 1 miljoen specifiek voor het aardbevingsgebied. Realisatie 2025 betreft IenD.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 . In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn drie nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt en vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Programma Economie 2026 tot en met 2029. Wij streven ernaar het nieuwe programma in november/december 2025 vast te stellen met nieuwe doelen en indicatoren. Deze worden bij de Voorjaarsmonitor 2026 verwerkt in de begroting.

Prioriteiten

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
BREDE ECONOMISCHE VISIE
Opstellen en uitvoeren van een nieuw Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en Uitvoeringsplan Economie 2025 (naar verwachting februari 2025 vastgesteld) op basis van de Economische Visie 2035, waarbij we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen en zo veel mogelijk aansluiten bij activiteiten en inzet van middelen in het kader van Nij Begun (Economische Agenda) en Nationaal Programma Groningen.	Wij streven ernaar het nieuwe Programma Economie 2026 tot en met 2029 in november of december definitief vast te stellen. De afgelopen collegewisseling heeft voor enige vertraging gezorgd.
Inzetten van middelen als cofinanciering van economische fondsen van Europa en van het Rijk (Provinciale meefinanciering).	In de eerste zeven maanden is € 84 miljoen aan Europese (en nationale) subsidies uit onder andere EFRO, JTF en Interreg 'geland' in Groningen. Deze projecten hebben wij met € 8 miljoen gecofinancierd.
Overheveling middelen Beroepsvisserij vanuit programma 3. Platteland en natuur	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 37.	+ 383 (L)
Septembercirculaire Provinciefonds - DU Ontwikkeling Economische Agenda (Nij Begun)	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 55 en Begroting 2026: Financiële begroting, Autonome ontwikkelingen.	+ 2.332 (L)

Regulier

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
Herfasering middelen Chemport Europe	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 38.	- 38 (L)
Overheveling middelen Kansrijke sectoren naar personeelskostenbudget voor inzet communicatiemedewerker JTF	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 39.	- 34 (L) + 34 (L)
Overheveling middelen Economische Visie naar personeelskostenbudget	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 40.	- 73 (L) + 73 (L)
Begroting ambtelijk secretaris overleggen Noord-Nederland	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 41.	+ 54 (L) - 9 (L) + 36 (B)
Verdeling apparaatskosten n.a.v. verschuiving tussen de teams	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 53.	- 10 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Arbeidsmarkt

Verbeteren van de balans arbeidsmarkt en bevorderen van participatie

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2022	2023	2024	2025	2025	2026	2027	2028
Verplichte indicatoren (BBV)
% bruto arbeidsparticipatie (werkgelegenheid) t.o.v. de totale beroepsbevolking in de leeftijd van 15-75 jaar (CBS-definitie) ¹⁾	73,3%	73,5%	74,3%	74,8%	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Landelijke waarde	74,8%	75,8%	76,0%	76,1%	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Eigen indicatoren
Jaarlijkse groei werkgelegenheid Groningen (GR) t.o.v. Nederland (NL) ²⁾	GR: 3,6%	GR: 1,4%	GR: n.n.b.	GR: n.n.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
	NL: 3,9%	NL: 1,6%	NL: n.n.b.	NL: n.n.b.	n.t.b.	n,t,b,	n.t.b.	n.t.b.
Regionale component in de werkloosheid (verschil nationale en Groninger werkloosheid, bron: CBS)	0,5%	0,4%	0,5%	0,3% ³⁾	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

Bron realisatie: LISA/CBS. Dit betreft de realisatie van het tweede kwartaal 2025. Nieuwe cijfers worden in oktober 2025 gepubliceerd.
Bron realisatie: CBS. Bron prognoses: NOA 2020 (2022-2024: gemiddeld jaarlijkse ontwikkeling). Het jaar 2022 en 2023 zijn voorlopige cijfers. In december 2025 komen nieuwe cijfers beschikbaar over de verslagjaren 2022, 2023 en 2024.
Dit betreft de realisatie van het tweede kwartaal 2025. Nieuwe cijfers worden in oktober 2025 gepubliceerd.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023. In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn drie nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt en vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Programma Regionale Economie 2026 tot en met 2029. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma in november/december 2025 vast te stellen met nieuwe doelen en indicatoren. Deze worden bij de Voorjaarsmonitor 2026 verwerkt in de begroting.

Prioriteiten

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
BREDE ECONOMISCHE VISIE
Opstellen en uitvoeren van een nieuw Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en Uitvoeringsplan Economie 2025 (naar verwachting februari 2025 vastgesteld) op basis van Economische Visie 2035, waarbij we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen en zo veel mogelijk aansluiten bij activiteiten en inzet van middelen in het kader van Nij Begun (Economische Agenda) en Nationaal Programma Groningen.	Wij streven ernaar het nieuwe Programma Economie 2026 tot en met 2029 in november of december definitief vast te stellen. De afgelopen collegewisseling heeft voor enige vertraging gezorgd.
Uitbreiden van basisbanen over de gehele provincie. (Basisbanen is één van de projecten onder het programma Werken aan ontwikkeling dat wordt uitgevoerd door Arbeidsmarktregio, gefinancierd door NPG-middelen.)	In het NPG-project Basisbanen worden basisbanen gecreëerd, waarmee aanvullende waardevolle werkgelegenheid wordt gerealiseerd voor groepen inwoners die op een andere manier de aansluiting met de arbeidsmarkt nooit meer kunnen maken. Er zijn in totaal 88 nieuwe banen gecreëerd. Samen met het project Overbrugbanen, waarin betaald werk als instrument en opstap naar de reguliere arbeidsmarkt wordt beschouwd, vormt de Basisbaan het sluitstuk van het arbeidsmarktbeleid. Beide instrumenten zijn complementair. Zij maken beide onderdeel uit van het projectvoorstel 'Werken aan Ontwikkeling' zoals dat in 2020 door de provincie aan NPG is aangeboden ter invulling van het thema Werken en Leren. Het project is inmiddels afgerond en wordt na ontvangst van de SiSa-verantwoording van de gemeente, vastgesteld.

Regulier

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
Overheveling middelen Human Capital Agenda naar beleidsdoel	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 41 (Begroting ambtelijk secretaris overleggen Noord-Nederland).	- 9 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Beleidsdoel Vestigingsklimaat

Vergroten van de aantrekkelijkheid voor bedrijven, instellingen en werknemers

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2022	2023	2024	2025	2025	2026	2027	2028
Verplichte indicatoren (BBV)
Groei bruto regionaal product (brp), inclusief aardgas¹⁾ Landelijke waarde	2,1% 5,0%	-11,1% 0,1%	-4,1% 1,0%	n.n.b. n.n.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.
Eigen indicatoren
Aantal startende bedrijven ²⁾	6.912	7.567	6.844	3.101	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Groei bruto regionaal product (brp), exclusief aardgas ³⁾	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

Bron: CBS. De realisatiecijfers 2023 en 2024 zijn voorlopig. In december 2025 volgen de definitieve cijfers 2023.
Bron: KvK Bedrijvendynamiek. Realisatie 2025 betreft de cijfers van het eerste en tweede kwartaal 2025.
Realisatiegegevens zijn met ingang van 2020 niet meer beschikbaar. Vanwege geheimhouding van aardgasopbrengsten is het niet (meer) mogelijk een onderscheid te maken tussen export inclusief en exclusief de handel in aardgas.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 . In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn drie nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt en vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Programma Regionale Economie 2026 tot en met 2029. Wij streven ernaar het nieuwe beleidsprogramma in november of december 2025 vast te stellen met nieuwe doelen en indicatoren. Deze worden bij de Voorjaarsmonitor 2026 verwerkt in de begroting.

Prioriteiten

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
BREDE ECONOMISCHE VISIE
Opstellen en uitvoeren van een nieuw Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en Uitvoeringsplan Economie 2025 (naar verwachting februari 2025 vastgesteld) op basis van Economische Visie 2035, waarbij we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen en zo veel mogelijk aansluiten bij activiteiten en inzet van middelen in het kader van Nij Begun (Economische Agenda) en Nationaal Programma Groningen.	Wij streven ernaar het nieuwe Programma Economie 2026 tot en met 2029 in november of december definitief vast te stellen. De afgelopen collegewisseling heeft voor enige vertraging gezorgd.

Regulier

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Bijdrage Verbonden partijen aan beleidsdoel

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
Groningen Seaports (GSP)
Vervullen van de publieke taken in verband met het nautisch beheer, de scheepvaart, de havens en de vaarwegen in het beheergebied;	Het vervullen van de publieke taken loopt en is een continue activiteit.
Bevorderen van de verdere ontwikkeling en het gebruik van de havens en de daarbij behorende industrieterreinen gelegen in de gemeenten Delfzijl en van de Eemshaven en de daarbij behorende industrieterreinen gelegen in de gemeente Eemsmond.	Groningen Seaports is actief in het bevorderen van de verhuur of verkoop van kavels aan bedrijven. Resultaat is dat het aantal bedrijven dat zich op een van de industrieterreinen heeft gevestigd groeit. Dit heeft een positief effect op het gebruik en de ontwikkeling van de havens.
N.V. NOM (Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland)
Innoveren - Door 'Innoveren' wordt de economische structuur van het noordelijke landsdeel (Drenthe, Fryslân en Groningen) voor de lange termijn versterkt door bij te dragen aan clusters van kansrijke bedrijvigheid waarmee het noordelijk landsdeel zich kan profileren;	In het eerste halfjaar 2025 zijn diverse activiteiten uitgevoerd met als doel de transities (naar duurzame circulaire economie, naar groenere chemie, naar slimmere systemen en een gezonder Noord-Nederland) in onze regio te versnellen. Er zijn vier nieuwe innovatieprojecten gestart, er zijn drie ecosysteeminterventies geweest, 39 (jaardoel: 40) bedrijven zijn begeleid in een SRP (Startup Readiness Programma) en tien (jaardoel: 20) in een IRP-traject (Investor Readiness Programma). Twee start-ups die meededen aan IRP zijn succesvol gefinancierd.
Internationaliseren - Internationaliseren betreft primair het aantrekken van (buitenlandse) ondernemingen naar de regio en het verankeren van deze ondernemingen in de regio. Daarnaast onderhoudt de NOM intensieve contacten met buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland;	In het halfjaar hebben twee (jaardoel: zes) nieuwe (high-value) bedrijven zich gevestigd in Noord-Nederland, waarvan één in Groningen. Er zijn 42 (jaardoel: 90) bedrijven zijn geïnformeerd over exportmogelijkheden. Er zijn 41 (jaardoel: 70) bedrijven zijn meegenomen op handelsmissies. Van de geplande 130 gesprekken in het kader van het 'Investor Relations'- programma zijn tot nu toe slechts 32 gevoerd. Door inzet van medewerkers uit andere teams verwacht de NOM de opgelopen achterstand in te lopen.
Investeren - verstrekken van risicodragend kapitaal (leningen, aandelenkapitaal) voor het bedrijfsleven ten behoeve van vestiging, groei en vernieuwing van ondernemingen.	In het eerste halfjaar 2025 zijn 115 leads binnengekomen inclusief lopende deals 2024. Hiervan zijn ultimo tweede kwartaal 2025 23 in de onderzoeksfase, 13 in de contractfase en zijn 8 financieringen afgesloten. In totaal is € 9,7 miljoen uitgezet, is € 9,2 miljoen aan nieuw commitment aangegaan en is de Benaderde Marktwaarde (BMW) van de portefeuille licht gedaald van € 86,4 miljoen (ultimo 2024) naar € 84,1 miljoen. De portefeuille omvat 93 ondernemingen, waarvan 54 in onze provincie.
Investeringsfonds Groningen (IFG)
Als revolverend fonds deelnemen in andere fondsen voor het bedrijfsleven ten behoeve van vestiging, groei en vernieuwing van ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf in Groningen; de opbrengsten van de investeringen worden weer ingezet voor nieuwe aanvragen.	In het eerste halfjaar 2025 is in één (jaardoel: drie) nieuw investeringsfonds geïnvesteerd. Eind tweede kwartaal 2025 zijn negen 'opportunities' in behandeling, waarvan 4 in de leadfase en 2 in de contractfase.
Als Acquisitiefonds Groningen (onderdeel van IFG) rechtstreeks deelnemen in ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf in Groningen en rechtstreeks risicodragend kapitaal verstrekken aan nieuw te vestigen kleine en middelgrote ondernemingen in Groningen.	Rekening houdend met reserveringen voor de lopende pijplijn zijn alle middelen beschikbaar voor het Acquisitiefonds Groningen gecommitteerd.
IFG heeft de opdracht om financieel minimaal 90% revolverend te zijn en aan het eind van de looptijd van het fonds (31 december 2035) tenminste 480 structurele arbeidsplaatsen (fte's) te hebben gecreëerd.	In totaal is nu door IFG (doelfondsen en directe investeringen) geïnvesteerd in 64 Groningse ondernemingen. En heeft dit geleid tot een maatschappelijk rendement van 602 fte aan directe werkgelegenheid.
Groningen Airport Eelde (GAE)
Bevorderen van het regionale acquisitieklimaat, economie en werkgelegenheid en logistieke infrastructuur door verbeterde (intercontinentale) connectiviteit; zowel vanuit Noord-Nederland als naar Noord-Nederland.	Het ministerie van IenW heeft de ambitie om het Luchthavenbesluit Groningen Airport Eelde per start van het gebruiksjaar op 1 november 2025 in werking te laten treden. Grootste verandering is dat de openingstijden voor commercieel passagiersverkeer worden verruimd. Een halfuur eerder open (6.00 uur in plaats van 6.30 uur) en een uur langer (0.00 uur in plaats van 23.00 uur).
Groninger GROEIfonds
Het Groninger GROEIfonds is een revolverend investeringsfonds en biedt (achtergestelde) leningen aan of neemt een aandeel in bedrijven die in Noord-Groningen gevestigd zijn, zich daar willen vestigen of plannen hebben met een aantoonbare economische impact in de regio.	Ultimo eerste kwartaal 2025 is € 33,1 miljoen van het fondsvermogen gecommitteerd aan financieringen voor het (Noord-)Groningse mkb. Hiervan is daadwerkelijk € 31,7 miljoen gestort. In het eerste halfjaar van 2025 zijn achttien nieuwe 'opportunities' in behandeling genomen, waarvan vijf in de leadfase zijn. Aan drie nieuwe bedrijven is financiering verstrekt.

5.2. Vrijetijdseconomie

Beleidsdoel Vrijetijdseconomie

Betere benutting van de toeristisch-recreatieve potentie door het aantrekken van meer bezoekers die langer blijven, waardoor de toeristische bestedingen toenemen en de sector een grotere bijdrage aan de brede welvaart in de provincie doet

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2022	2023	2024	2025	2025	2026	2027	2028
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren ¹⁾
Ontwikkeling aantal toeristische overnachtingen ten opzichte van het voorgaande jaar²⁾ (bron: CBS)	Gron.: +17,8% NL: +26,4%	Gron.: -6,5% NL: +7,3%	Gron.: +12% NL: +2,7%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling aantal banen in de vrijetijdssector ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: LISA)	Gron.: +13,2% NL: +4,5%	Gron.: +6,0% NL: +3,3%	Gron.: +0,05% NL: +2,1%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling aantal bedrijven in de vrijetijdssector ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: LISA)	Gron.: +3,4% NL: +3,4%	Gron.: +4,5% NL: +4,2%	Gron.: +4,5% NL: +4,6%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling waarderingscijfer dat bezoekers aan Groningen aan Groningen als toeristische bestemming geven ten opzichte van de periode daarvoor (bron: NPG-monitor)	n.v.t.	n.v.t.	7,6³⁾		waar- derings-cijfer >= 2021⁴⁾

Deze (prestatie-)indicatoren zijn door Provinciale Staten vastgelegd in de strategische Visie Vrijetijdseconomie 2021-2030.
Gebaseerd op voorlopige cijfers 2024 van het CBS.
Het onderzoek is in 2024 voor het eerst opgenomen als onderdeel van de NPG-imagomonitor. Hierbij is de methodiek van het onderzoek gewijzigd om een kwaliteitsimpuls te geven. Dit betekent dat de resultaten niet één-op-één vergelijkbaar zijn. Het onderzoek imago-onderzoek in 2021 (en eerdere versies) is uitgevoerd door Sweco.
Peilbeoordeling 2021: 7,8.

Prioriteiten

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
N.v.t.

Regulier

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
Uitvoering geven aan de ambities en opgaven in het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 'Groeiend Gastvrij'.	De uitvoering van het uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 'Groeiend Gastvrij' ligt op schema. Zo hebben in januari onze structurele uitvoeringsorganisaties Economic Board Groningen, Routebureau Groningen en Marketing Groningen subsidie ontvangen voor hun jaarplannen 2025. Ook zetten we extra in op marketing van onze provincie voor bezoekers en inwoners via de zomercampagne ‘Ontdek wat je hebt’. We hebben gewerkt aan de invoering van een brede subsidieregeling Karakteristieke evenementen vanaf 2025. Deze regeling vervangt de losse regelingen en kent een maximale bijdrage van € 35.000, met extra waardering voor duurzaamheid, koppeling met het Groningse DNA en toeristische arrangementen. De eerste tender van de subsidieregeling is ruim overvraagd. In totaal hebben wij twaalf evenementen gesubsidieerd. De resultaten van de verkenning uitgevoerd naar de kansen voor agrotoerisme in Groningen zijn opgeleverd en gedeeld met betrokken partijen. De Leidraad Gastvrije informatievoorziening in de openbare ruimte is opgeleverd en gepresenteerd aan de gemeenten. Naar aanleiding hiervan hebben de gemeenten en provincie ingestemd met bestuurlijk inhoudelijk commitment op het gezamenlijke onderwerp gastvrije informatievoorziening in de openbare ruimte. Daarnaast is in gestemd om het convenant Samen één gedeeld verhaal…. na evaluatie uit te breiden met een paragraaf over het gebruik van Merk Groningen bij gastvrije informatievoorziening in de openbare ruimte. Naast de uitvoering van het reguliere beleid zetten wij volop in op kansen die zich aandoen voor de Vrijetijdseconomie. Op 6 maart 2025 presenteerde kwartiermaker Jakob Klompien de concept Economische Agenda voor Groningen en Noord-Drenthe. De kern van de agenda gaat over Groningen en Noord-Drenthe als aantrekkelijke regio waar het goed leven, wonen en werken is. Een regio met volop werkgelegenheid, opleidingsmogelijkheden en economisch toekomstperspectief dankzij samenwerking. Vrijetijdseconomie is benoemd als één van de specifieke thema’s waar de Economische Agenda in investeert. Dit willen wij invulling geven met de Baanbreker Vrijetijdseconomie. De Baanbreker Vrijetijdseconomie is een programma om recreatie en toerisme in de provincie Groningen te versterken. Samen met de vrijetijdssector, overheden, onderwijsinstellingen en marketingorganisaties werken we aan een uitvoeringsplan. Dit plan moet bijdragen aan brede welvaart, imago, trots en het vestigingsklimaat in de provincie Groningen. In een half jaar tijd hebben we veel ideeën opgehaald. Daarmee zijn we aan de slag gegaan. We hebben droombeelden, thema's en mogelijke doelstellingen geschetst voor de toekomst van de vrijetijdssector in Groningen. Deze lijnen hebben we op 3 februari 2025 gepresenteerd in een tussentijds inspiratiedocument, waarin we een voorproefje geven van de ambitieuze ideeën. De uitvoering van het reguliere beleid op het gebied van vrijetijdseconomie verloopt goed en vormt daarmee een stevige basis. Tegelijkertijd vraagt de omvang van de structurele uitdagingen in de regio om een verbreding en verdieping van onze inzet. De Economische Agenda biedt waardevolle aanknopingspunten en perspectief om de vrijetijdseconomie verder te versterken. Het verzilveren van deze kansen vraagt op termijn om gerichte beleidskeuzes en aanvullende cofinanciering. De vrijetijdseconomie is nauw verbonden met andere provinciale opgaven, zoals landbouw, mobiliteit, water, economie, erfgoed en leefbaarheid. Door deze opgaven slim te combineren kunnen we als provincie gericht investeren in een toekomstbestendige, aantrekkelijke en leefbare regio waarin de vrijetijdseconomie bijdraagt aan de brede welvaart. Wij dragen bij aan het jaarlijks terugkerende 'Rondje Zummer' van RTV Noord, die in de zomer van 2025 op RTV Noord te zien zal zijn. Dit draagt bij aan de trots van de Groningers en laat zien wat we in eigen provincie nog te ontdekken hebben. RTV Noord werkt intensief samen met Marketing Groningen en Routebureau Groningen om het 'Rondje Zummer' te realiseren. Vanuit afspraken in IPO-verband leveren wij samen met de elf andere provincies een bijdrage aan de landelijke stroomlijning van het routenetwerkbeleid. In 2026 zal Groningen de gastprovincie zijn van de Toerisme Top 2026. Wij organiseren dit landelijke evenement gezamenlijk met het Nationaal Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC), het ministerie van Economische Zaken en Gastvrij Nederland. Tijdens de Toerisme Top 2025 in Noord-Holland (22 september 2025) wordt de Toerisme Top 2026 in Groningen visueel en bestuurlijk aangekondigd. Voor het visuele deel is in opdracht van de provincie een videoanimatie gemaakt.
Ondersteuning geven aan Bevrijdingsfestival Groningen.	Op 5 mei vieren we dat we in Nederland in vrijheid leven. Wij zetten in op een gratis toegankelijk Bevrijdingsfestival Groningen met een aanvullende provinciale bijdrage. We hebben € 119.400 subsidie verleend aan Stichting Vier 5 mei voor het organiseren van het Bevrijdingsfestival 2025. Deze subsidie is vanaf 2025 structureel en geïndexeerd.
Verdeling apparaatskosten n.a.v. verschuiving tussen teams	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 53.	- 15 (L)

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
N.v.t.

5.3. (Inter)nationale lobby en samenwerking

Beleidsdoel Internationalisering

Versterken van het internationaal-economisch profiel en internationale kennisuitwisseling

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2022	2023	2024	2025	2025	2026	2027	2028
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aantal deelnemende mkb-bedrijven aan grensoverschrijdende innovatieve trajecten¹⁾	4	5	3	2	n.n.b.	n.n.b.	n.n.b.
Omvang Europese en nationale subsidies²⁾	€ 9 mln.	€ 93 mln.	€ 92 mln.	€ 84 mln.	€ 50 mln.	€ 45 mln.	€ 40 mln.

Betreft mkb-deelname in de nieuwe Interreg A-programmaperiode (2021-2027). Het programma Interreg VI A is sinds het eerste kwartaal van 2022 operationeel. Realisatiewaarde is vanaf 2022 inclusief mkb-deelname in het vaste consortium van projecten en exclusief mkb-participatie in open of deels open projectdelen. In 2025 (januari tot en met april) hebben twee nieuwe mkb-bedrijven een beschikking ontvangen. In totaal hebben (vanaf 2022) in totaal veertien mkb-bedrijven subsidie ontvangen uit het reguliere Interreg A DE-NL programma. (Ongeacht het soort partner ontvangen 46 Groningse partijen subsidie binnen Interreg A-projecten).
Betreft met ingang van 2023 ca. € 40 miljoen JTF per jaar.

Prioriteiten

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
Internationalisering
Vaststellen van een nieuwe agenda Internationalisering Provincie Groningen die gekoppeld is aan strategisch relatiemanagement;	De nieuwe agenda is een actualisering van de huidige agenda aan de hand van (externe) ontwikkelingen zoals het coalitieakkoord en provinciaal beleid, de nieuwe koers van de Europese Commissie en internationale context. De agenda is in ontwikkeling en zal rond de zomer worden aangeboden ter besluitvorming. Op basis van de agenda wordt strategisch relatiemanagement voor Den Haag - Brussel - Duitsland, ingezet en verder ontwikkeld.
Voeren van een lobby gericht op het behoud van regionale programma's in de nieuwe Europese begrotingsperiode;	De lobby wordt via IPO, Huis van de Nederlandse Provincies (HNP) en Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) gevoerd en heeft prioriteit. Het belang van Europese fondsen voor regionaal beleid voor onze regio is groot, ook na 2027. Het gaat om substantiële investeringen in de brede welvaart ontwikkeling van onze provincie. Rijk en regio staan tot nu toe zij aan zij met een standpunt gericht op het behoud van regionaal beleid en regionale uitvoering. De financiële vooruitzichten zijn echter niet goed nu de Europese Commissie op zoek is naar middelen voor de nieuwe prioriteiten op het gebied van concurrentiekracht en veiligheid/defensie. De lobby gaat door.
Inzetten op innovatie en handelsmissies;	Na eerdere innovatiemissies naar Scandinavië en Noordwest-Duitsland vindt medio juni een triple helix-missie plaats naar Schotland rondom de thema’s energie, mobiliteit, circulaire economie en human capital. Daarnaast wordt samen met de NOM gewerkt aan een nieuwe serie handelsmissies.
Invloed uitoefenen op de beleidsvorming bij de Europese Unie.	Via onze deelname aan HNP, SNN en participatie in netwerken zoals de Noordzeecommissie, oefenen wij invloed uit op de beleidsvorming bij de Europese Unie. We richten ons primair op de volgende dossiers: Circulaire Economie, Meerjarig Financieel Kader (MFK) c.q. Toekomst EU-fondsen, energie en klimaat, mobiliteit en bereikbaarheid, natuur en landbouw.
Professionalisering lobby / Strategisch relatiemanagement
Werken met een dynamische lobbyagenda die gekoppeld is aan strategisch relatiemanagement;	De dynamische lobby-agenda ademt mee met de agenda van de Groninger politiek en de Haagse en Europese agenda; dit is een continu proces; daar waar mogelijk wordt voorafgaand aan echte lobby's gewerkt aan strategisch relatiemanagement; met het nieuwe college en het nieuwe collegeakkoord wordt opnieuw systematisch gewerkt aan de lobby op Den Haag en Brussel op dossiers als onder andere Deltaplan, Programma Aanlanding Wind Op Zee (PAWOZ) en de lobby op het meerjarig financieel kader (MFK) c.q. cohesiefondsen in Brussel.
Het onderhouden en aangaan van externe relaties en het organiseren van (digitale) netwerkevents.	De evenementenkalender is het gehele jaar door goed gevuld met diverse (netwerk)evenement en (politieke) werkbezoeken. Het lobbyevenement Goud uit Groningen was een succes en zal de komende twee jaar weer plaatsvinden. We werken doorlopend aan onze zichtbaarheid in Den Haag en Europa en werken bij voortduring aan een vitale relatie hiermee. Daartoe zetten we onze events in het teken van (aankomende) lobby's en kijken we systematisch welke netwerken en events hierbij horen.
Overheveling middelen Public affairs, lobby en strategische relatiemanagement vanuit programma Openbaar bestuur	Zie voor toelichting Voorgestelde begrotingswijzigingen, voorstel 42.	+ 442 (L)

Regulier

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
Cofinancieren van Europese projecten die aansluiten bij de provinciale doelen, zoals EFRO, JTF en Interreg;	In de eerste zeven maanden is € 84 miljoen aan Europese (en nationale) subsidies uit onder andere EFRO, JTF en Interreg 'geland' in Groningen. Deze projecten hebben wij met € 8 miljoen gecofinancierd. (Zie ook beleidsdoel Innovatie bedrijven.)
Bevorderen van de internationalisering van Groningse (mkb-)bedrijven, onder andere door middel van exportbevordering, het organiseren van handelsmissies en het helpen van bedrijven bij het opbouwen van netwerken en partnerschappen met buitenlandse bedrijven;	Na eerdere innovatiemissies naar Scandinavië en Noordwest-Duitsland vindt medio juni een 'triple helix'-missie plaats naar Schotland rondom de thema’s energie, mobiliteit, circulaire economie en human capital. Daarnaast wordt samen met de NOM gewerkt aan een nieuwe serie handelsmissies. Daarnaast faciliteert de provincie netwerkmogelijkheden tussen Groningse en internationale kennisinstellingen en bedrijven, bijvoorbeeld door middel van delegatiebezoeken.
Uitbouwen van samenwerking met Noordwest-Duitsland op de thema's van de Samenwerkingsagenda 2020 met Nedersaksen, waarbij samengewerkt wordt met de noordoostelijke provincies en het ministerie van BZK.	Er wordt samengewerkt op diverse thema's en dossiers zoals mobiliteit (met name de Wunderline), energie (waterstof), natuur en water, economie, arbeidsmarkt en onderwijs. In 2025 worden zowel de Triloog als de 4+1-bijeenkomst in Groningen georganiseerd met hoogste bestuurlijke deelname vanuit Nedersaksen (minister-president en staatssecretaris).

Prestatie

Voortgang

Begrotings-wijziging

Cofinancieren van Europese projecten die aansluiten bij de provinciale doelen, zoals EFRO, JTF en Interreg;

In de eerste zeven maanden is € 84 miljoen aan Europese (en nationale) subsidies uit onder andere EFRO, JTF en Interreg 'geland' in Groningen. Deze projecten hebben wij met € 8 miljoen gecofinancierd. (Zie ook beleidsdoel Innovatie bedrijven.)

Bevorderen van de internationalisering van Groningse (mkb-)bedrijven, onder andere door middel van exportbevordering, het organiseren van handelsmissies en het helpen van bedrijven bij het opbouwen van netwerken en partnerschappen met buitenlandse bedrijven;

Na eerdere innovatiemissies naar Scandinavië en Noordwest-Duitsland vindt medio juni een 'triple helix'-missie plaats naar Schotland rondom de thema’s energie, mobiliteit, circulaire economie en human capital. Daarnaast wordt samen met de NOM gewerkt aan een nieuwe serie handelsmissies.

Daarnaast faciliteert de provincie netwerkmogelijkheden tussen Groningse en internationale kennisinstellingen en bedrijven, bijvoorbeeld door middel van delegatiebezoeken.

Uitbouwen van samenwerking met Noordwest-Duitsland op de thema's van de Samenwerkingsagenda 2020 met Nedersaksen, waarbij samengewerkt wordt met de noordoostelijke provincies en het ministerie van BZK.

Er wordt samengewerkt op diverse thema's en dossiers zoals mobiliteit (met name de Wunderline), energie (waterstof), natuur en water, economie, arbeidsmarkt en onderwijs. In 2025 worden zowel de Triloog als de 4+1-bijeenkomst in Groningen georganiseerd met hoogste bestuurlijke deelname vanuit Nedersaksen (minister-president en staatssecretaris).

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voortgang	Begrotings-wijziging
N.v.t.